İnsanlığın En Kötü İcadı: Okullar
Başlık olarak kullandığım cümle Zülfü Livaneli’ye ait.
İnsanlığın en kötü icadının okullar olduğunu düşünmeye yeni başlamadım elbette. Bizim gibi fani, fakir ve meşhur veya popüler olmayan (Popülizme kökten karşıyım bu arada) yazarların fikirleri çok önemsenmediğinden ve çabuk yayılmadığından meşhurların sözlerini yazılarımıza iktibas edip düşüncelerimizi desteklemek zorunda kalıyoruz. Bu sisteme de temel olarak karşıyım zaten. Hiçkimseye yaslanmadan ve kimseden destek almadan düşüncelerimizi çatır çatır heryerde söyleyebilirim ve söylüyorum da zaten.
Facebook veya Tiwetter’daki eski gönderilerime baksanız bu tür düşünceleri yıllar evvel paylaştığım görülür.
Mesela geçenlerde de şöyle bir söze rastladım: Men are born ignorant, they are made stupid by education. (Bertrand Russell) Anlam çevirisi yaparsak: İnsan cahil (bilgisiz, masum, eğitimsiz) doğar, eğitim yoluyla aptallaşır.
Okullar neden aptallaştırıyor veya köleleştiriyor? Bunun cevabını bulmaya çalışalım.
Kısa ve felsefi cevabı: İnsan fıtratına ters bir eğitim sistemi uygulanıyor ve sisteme (devlete) çalışacak eleman yetiştiriyor.
Okulların en büyük tehlikesi ve zararı insanları tektipleştirip hepsini birbirine benzetmesidir, çünkü herkese aynı eğitim, aynı kitaplarla ve ideoloji ile veriliyor. Aslında bir türü sürüleştirme ve köleleştirme de diyebiliriz buna. Her devletin bir edeolojisi var ve eğitimi de bu ideoloji üzerine kuruyor. Devlete itaat ve hizmet edecek insanlar yetiştirmek zorunda, aksi takdirde sistem devam edemez.
Okulda kurallar, kanunlar, devleti ve milleti sevmek ve bu yolda herşeyini, gerektiğinde canını vermek öğretilir. Aksi takdirde cezalar vardır. Bu cezalar ölüme kadar gidebilir. Aslında tüm kurallar ve kanunların doğruluğu tartışmalı ve görecedir. Kime ve neye göre doğru?
Milyonlarca öğrenciye aynı kitapların okutulması büyük bir çılgınlıktır. Herkesin aynı düşünmesi ve davranması hedeflenir. Halbuki bir yerde herkes aynı düşünüyorsa orada hiç kimse yoktur. Kanunlar ve kurallar aracılığıyla insana bir sınır çizilir ve o sınırlarda kalması öğretilir, hatta dayatılır. Sınırları ihlal edenler yine cezalandırılır.
İnsan beyninin ve kalbinin sınırları yoktur doğduğunda. Hiçbir kuralı ve kanunu da bilmez. Zihnen ve kalben özgürdür. Her kural, güzel bir aynaya atılan çentik gibi beyni köreltmeye başlar, kurallar çoğaldıkça da dar bir alana sıkışıp kalır. Kafese konan bir aslanın veya şişeye konan bir pirenin hareket kabiliyetni kaybetmesi gibi bir durum ortaya çıkar.
Dünyayı değiştiren insanlara bakın, büyük yazarların biyografilerini okuyun, bilimsel icat yapanları inceleyin; sistemlerle ve okullarla problemleri olduğunu göreceksiniz. Birçoğunun üniversite eğitimini bıraktığını göreceksiniz. En güncel örnekleri Stev Jobs ve Elon Musk’tur.
Bazen şöyle cümleler duyarsınız: Adam ilkokul mezunu patron ama üniversite mezunlarını emrinde çalıştırıyor.
Okulda ne öğretilir?
Kimi sevip sevmeyeceğiniz, nasıl düşünmeniz gerektiği, düşmanlarınız ve dostlarınız, kaç çocuk yapmanız gerektiği, neler yemeniz ve yememeniz gerektiği; aslında nasıl ve kiminle yaşamanız gerektiği size dayatılır. Elbette beyninize silah dayanmaz; küçük yaşlardan itibaren yavaş yavaş enjekte edilir bir afyon gibi. Siz farkına varamazsınız ve artık köleleşen beyniniz okulda öğretilen her şeyin iyi olduğunu düşünmeye başlar.
Günümüzde okullar; devlete ve fabrikalara işçi yetiştiren insan kaynağıdır. Sınırlandırılmış, köleleştirilmiş, robotlaştırılmış; kendisinden beklenenleri yapması gereken aptal bir varlığa dönüştüren legal (!) kurumlardır.
Eğitim insanlara bir şey öğretmek değildir; öğrenmeyi öğretmektir, düşünmeyi öğretmektir. Oysa okullarda insanlar arasındaki farklılıklar asgari düzeye çekilir.
Aslında Hasan Sabbah’ın Alamut Kalesi’inde yaptığı ile bugün okullarda yapılan sözde eğitim arasında ciddi bir fark yoktur.
İyi ki okulları bırakıp dünyayı değiştiren, yeni fikir üreten ve icat yapan insanlar var. Yoksa insanlık bir adım ileri gidemezdi.
Çok iyi yazı. Lovely.